Árangursrík stefnumótun
Málstofustjóri: Guðný Björk Eydal
Sjá ágrip erindanna hér fyrir neðan.
Back from the brink: Iceland‘s successful recovery
This case study of Iceland’s successful recovery from financial meltdown in 2008 is different from already published reserach in terms of both a spatial and temporal proportions. Temporally, it deals with a dramatic episode of crisis management, not ongoing public policy. Furthermore, while the typical policy success refers to a more easily circumscribed program, a full-scale economic crisis demands that fires are put out all over the place. Iceland had to deal with foreign policy, financial, economic and social issues, short term and long term, simultaneously. Nevertheless, we deem Iceland’s ability to stop the largest financial meltdown in history (relative to GDP) from wrecking lasting real economic damage a policy success along all four dimensions specified by the (PPPE)-methodology applied in this research, although the political success experienced by those who handled most of the clean-up job turned out to be more precarious than what they would have hoped for. Lessons include the need to display extreme caution in the face of rapid credit growth, a need for tight regulation and supervision of financial activities, mindfulness of how euphoric phases tend to stimulate rule breaking and the tendency of actors who have assumed enormous risk to double down at the first sight of real trouble.
Bent Sofus Tranoy og Þröstur Olaf Sigurjónsson
Lykilorð: public policy, recovery, strategy
Jafn réttur beggja foreldra til töku fæðingarorlofs: Árangur lagasetningar
Í maí 2000 samþykkti Alþingi einróma lög nr. 95/2000 um fæðingar- og foreldraorlof. Lögin fólu í sér afar róttækar breytingar á aðstöðu nýbakaðra foreldra. Við lagasetninguna öðluðust báðir foreldrar rétt til þriggja mánaða óframseljanlegs orlofs og lengi vel bauð ekkert annað land feðrum upp á jafnmarga óframseljanlega daga með sambærilegum greiðslum. Þar að auki áttu foreldrar sameiginlegan rétt til þriggja mánaða. Markmið laganna var að tryggja barni samvistir við báða foreldra og gera bæði konum og körlum kleift að samræma fjölskyldu- og atvinnulíf.
Í erindinu verður fjallað um aðdraganda lagasetningarinnar og færð rök fyrir því í hverju árangur hennar fólst. Greint verður frá því hverjir höfðu aðkomu að lagasetningunni, hvaða aðstæður voru fyrir hendi á Íslandi þegar lögin voru samþykkt og fjallað um síðari breytingar á lögunum. Þá verður gerð grein fyrir niðurstöðum endurtekinna spurningakannana meðal foreldra auk talnagagna frá Fæðingarorlofssjóði. Niðurstöður sýna að feður hafa almennt nýtt rétt sinn til töku fæðingarorlofs og frá því lögin tóku gildi hafa feður jafnt og þétt aukið þátttöku sína í umönnun barna. Af því má ráða að markmiði laganna um að auka tækifæri barna til samvista við báða foreldra hefur verið náð.
Guðný Björk Eydal, Ingólfur V. Gíslason og Ásdís Aðalbjörg Arnalds
Lykilorð: stefnumótun, fæðingarorlof, umönnun barna
The development of a modern, renewable and sustainable energy: the case of Iceland
Over 85% of primary energy use in Iceland relies on domestic renewable energy. This share of renewables in primary energy use is one of the highest in any national energy budget. To get to this point the Icelandic energy system went through three transition, dating back to the early 1900´s.
This presentation analyzes the story of how Iceland, seemingly without a formal and a holistic policy package succeeded in transitioning to large scale use of renewable energy. This story has now culminated in a strategic policy document agreed to by members of all political parties currently with members in parliament, aiming to fully transition to a 100% renewable energy economy. The story illustrates how: i) the combination of necessity driven by crisis such as the energy crisis (now climate change) and the drive of local entrepreneurs and decision-makers led to a final outcome that with the climate emergency is now what most nations aspire to and ii) how development of diverse policy fragments, somewhat coincidentally slowly moved the system in the same direction illustrating how the lack of a formal process or a cohesive policy can in the end result in a successful outcome.
Áhrif sjálfboðaliðasamtaka á mótun almannavarna- og öryggismálastefnu á Íslandi
Eitt meginhlutverk stjórnvalda er að vernda borgara sína gegn ógn af völdum náttúru og manna. Í erindi er farið yfir árangursríka þróun stefnumótunar í málefnum almannavarna á Íslandi þar sem frumforsenda fyrir þeim árangri var framlag sjálfboðaliða. Þó að íslenskt samfélag hafi eflst til muna frá því fyrir um það bil 100 árum þegar sjálfboðaliðar tóku sig saman til að vinna að öryggismálum sjómanna, þá er sjálfboðaliðastarf enn forsenda aðgerða og stefnumótunar almannavarna. Spilar þar inn í skortur á fjármagni og takmörkuð stjórnsýslugeta sem fylgir smæð samfélagsins. Í gegnum söguna hefur framlag þeirra og samstarf við yfirvöld notið pólitísks stuðnings, óháð stjórnmálaflokkum. Vægi þeirra og áhrif á stefnumótun í málefnum er varða almannavarnir hefur einnig aukist í gegnum tíðina. Sem dæmi þá hafa sjálfboðaliðasamtök á sl. þrjátíu og fimm árum fengið skilgreint hlutverk í heildarskipulagi almannavarna, verið tekin inn í almannavarna- og öryggisráð, fyrst með sameiginlegan áheyrnafulltrúa árið 1996 en með nýjum lögum árið 2008 eru bæði Slysavarnafélagið Landsbjörg og Rauði krossinn með fullgilda setu í ráðinu. Erindi mun veita innsýn í mótun og þróun stefnu almannavarna þar sem því er meðal annars haldið fram að mesti árangurinn að baki stefnunnar og reksturs kerfisins sé hið viðvarandi samstarf og þróun þess milli yfirvalda og sjálfboðaliðasamtaka.